- VERTUMNUS
- VERTUMNUSDeus habitus est in Latio, in omnes sese vertens formas, quemadmodum et de Proteo suo comminiscuntur Graeci. Hic cum Pomonam Nympham adamaret, in anum sese convertit, hortosque eius ingressus, multis ei rationibus persuadere conatus est, ut sibi coniugiô iungeretur. Verum cum eâ viâ nihil proficeret, positâ anus personâ in iuvenilem rediit formam: cuius pulchritudinem admirata Nympha, vim iam inferenti Deo non admodum se praebuit molestam. Qua de re vide Ovid. l. 14. Met. Acton. in Horat. l. 2. Serm. Sat. 7. v. 13.Iam maechus Romae, iam mallet doctus AthenisVivere, Vertumnis, quotquot sunt, natus iniquis.Vertumnum, ait, esse Deum humanarum cogitationum praesidem: ideoque multiformem fingi et inconstantem, quemadmodum et illae variae sunt et mutabiles, suiquô, autem Vertumnô natos esse interpretatur, qui cogitationes suas regere non possunt. Tib. Donatus Vertunum dicendum existimat, quemadmodum et Portunum; quem idcirco coli arbitratur, ut res institutae, ad quem destinatae sunt, finem perducantur. Alii sic dictum volunt, quod praeesset rebus contrahendis et vertendis seu permutandis: Alii ab anno verso: vel ab eo, quod anni vertentis poma percipiat, nuncupatum referunt. Non desunt, qui Vertumnum dictum putent, quod lacum Curtium in Tiberim averterit. Quam opinionem tangit et Ovid. l. 6. Fast. v. 403.Curtius ille lacus, siccas qui sustinet aras,Nunc solida est tellus, sed lacus ante fuit.v. 409.Nondum conveniens diversis ille figurisNomen ab averso ceperat amne Deus.Hunc Ovidius affirmat fuisse vetustissimum Tuscorum regem, qui vinearum et pomiferarum arborum serendarum tradiderit rationem, cuique Tusci illi, qui cum Lucumone in auxilium Romuli venisse dicuntur. Romae templum aedificârint. Signum eius et templum in vico Thusco, ad Opis et Cereris aras, constitutum erat: Eiusdem festa dicta sunt Vertumnalia, quae mense Octobri celebrabantur. Propert. l. 4. El. 2. v. 10.Vertumnus verso dicor ab amne Deus.Subdit aliud etymon in sequentibus, v. 11. 12.Seu quia vertentis fructum percepimus anni,Vertumni rursus credimus esse sacrum.Inter Semones Deos Vertumnum numerat Fulgentius, de prisco serm. in Semones.Talis in aeterno felix Vertumnus OlympoMille habet ornatus, mille decenter habet.Horat. ep. ult. l. 1.Vertumnum fanumque liber spectare videris.Vertumnum etiam Latini dicerent disultorem a vertendis et mutandis, vel alterandis equis. Propert. ubi supra, v. 35.Est etiam aurigae species Vertumnus, et eiusTraicit alterno qui leve pondus equo.Nic. Lloydius. Ei coronam e gramine desecto seu foeno imponi consuevisse, discimus ex Ovidic, l. 14. Metam. Fab. 16. v. 645.Tempora saepe gerens foenô religata recentiDesectum poterant gramen versare videri.Vide Car. Paschalium, Coron. l. 4. c. 2. uti de Vertumno aurigae genere, qui mutator equorum Valerio Flacco, l. 6. v. 161. Desultor aliis. plura apud Salmas. ad Vopise. in Carino, c. 19. ut et supra non unô locô, inprimis ubi de Sarmatico ludo.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.